بررسی عقود رضایی و تشریفاتی از منظر حقوق موضوعه ایران و فقه امامیه

همواره در ادوار مختلف قراردادها بر اساس معیارهای گوناگون به انواع مختلفی تقسیم شده اند که تقسیم عقود به انواع رضایی و تشریفاتی یکی از صور معروف این تقسیم بندی است. بر اساس این تقسیم بندی عقد رضایی بدون نیاز به تشریفات و مراحل خاص و فقط با اعلام قصد و رضای طرفین قرارداد محقق می¬گردد. در حقوق موضوعه ایران با صراحت اعلام شده است که "پس از توافق بایع و مشتری در مبیع و قیمت آن، عقد بیع به ایجاب و قبول واقع می شود" این ماده با عنایت بر اصل رضایی بودن عقود تنظیم و تدوین گردیده است. این اصل بیان می کند که با احترام بر حاکمیت اراده و بنا بر اصل آزادی قراردادی، در صورت وجود شک و تردید در رضایی با تشریفاتی بودن، عقد رضایی تلقی خواهد شد. با این وجود تشریفات قسمت مهمی از فقه امامیه و نظام حقوقی ما بوده و امروزه در روابط حقوقی مردم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در فقه امامیه هر چند مصادیق تشریفات مورد بررسی قرار گرفته است، ولی تاکنون عنوان مستقلی با این نام طرح نشده است. در حقوق نیز علاوه بر پژوهشهایی که در مورد یکی از مصادیق تشریفات صورت گرفته است، در کلیات عقود و قراردادها در بحث از انواع عقود و نحوه ابراز اراده، مطالب کلی در این زمینه گفته شده است با وجود آنکه موضوع تشریفات در فقه و حقوق موضوعه مصادیق زیادی دارد، ولی احکام کلی آن در قانون پیش بینی نشده است. در این تحقیق، موضوع عقود رضایی و تشریفاتی از منظر حقوق موضوعه ایران و فقه امامیه مورد بررسی قرار گرفته و مصادیق قانونی و تحقیقات فقهی و حقوقی، احکام کلی مربوط به آن انتزاع شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.